نسخه‌ای از مجمع البیان طبرسی در کتابخانه ملی فرانسه

به گزارش شهرآرانیوز - «مجمع البیان» تألیف ابوعلی الفضل بن الحسن الطبرسی (متوفای ۵۴۸ قمری) پس از کتاب «التبیان» شیخ طوسی (متوفای ۴۶۰ قمری)، مهم‌ترین و بانفوذترین اثر تفسیری شیعه در ۱۰ قرن گذشته بوده است. نسخه‌های زیادی از مجمع البیان در کتابخانه‌های ایران و جهان باقی مانده است. از حدود قرن دهم هجری، کتابت نسخه‌های مجمع البیان در ایران بیشتر رواج یافت.

اغلب نسخه‌هایی که اکنون در اختیار داریم، متعلق به عصر صفوی و قاجار است که مجمع البیان بیشتر از قبل مورد توجه بوده و در برخی مدارس شیعی خوانده می‌شده است. با این همه، معدود نسخه‌هایی هم از پیش از قرن دهم در اختیار است؛ مثلا نسخه ۱۲۲۶۶ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی، تقریبا صد سال پس از وفات مؤلف و در سال ۶۵۴ هجری کتابت شده است. در کتابخانه مرعشی و موزه آستانه قم نیز نسخه‌هایی کهن از میانه قرن ششم موجود است.

یکی از نسخه‌های مهم تفسیر مجمع البیان که تاکنون ناشناخته بوده است، به شماره Arabe۶۵۴۳ در کتابخانه ملی فرانسه نگهداری می‌شود. این نسخه، مجلد هشتم از اجزای ده گانه «مجمع البیان لعلوم القرآن» است که در زمان حیات مؤلف آن، ابوعلی طبرسی، تا پیش از سال ۵۴۸ هجری کتابت شده است. کاتب نسخه با خط خود روی برگ نخست آن نوشته است:

المجلد الثامن
من کتاب
مجمع البیان لعلوم القرآن تألیف الشیخ الإمام العالم أمین الدین
ثقه الإسلام، مرضی الأئمه، معین الحق، أبی علی الفضل بن الحسن بن الفضل الطبرسی
أدام ا... کماله و متع المسلمین بطول عمره.

همین عبارت کوتاه کافی است تا شهادت دهد نسخه در زمان حیات طبرسی کتابت شده است، لذا از کهن‌ترین و باارزش‌ترین نسخه‌های مجمع البیان به شمار می‌رود. خط نسخه، نَسخی بسیار کهن است که عناصری کاملا ایرانی را در خود دارد. از جمله آنکه کاتب غالبا در زیر حروف دال، راء، طاء، صاد، یک نقطه می‌گذارد و در زیر سین، سه نقطه قرار می‌دهد تا آن‌ها را از متشابهاتشان جدا کند.

در ادامه بخوانید

قرآن ابوالحسن زنگی الجشُمی در کتابخانه چستربیتی

درباره «قرآن قدس»، کهن‌ترین قرآن ترجمه‌شده در جهان اسلام

«قرآن زعفرانی» با ترجمه‌ای کهن به فارسی